In aanwezigheid van gedeputeerde voor erfgoed An Vervliet lanceren de provincie Oost-Vlaanderen en IOED Viersprong een nieuwe Erfgoedsprokkel: een handige brochure met tekst en beeld over het erfgoed van een bepaalde plek die je thuis of ter plekke kunt lezen. Met de Zandberg (1,5 ha) en de Kollebloem (4 ha) in Heusden (Destelbergen) staan voor het eerst landschappen centraal. Want wist je dat dit de enige relicten zijn van duinen uit de laatste ijstijd?
Rivierduinen
Duinen doen aan de zee denken, maar er zijn ook duinen die hun ontstaan danken aan de veranderende loop van rivieren. De meeste rivierduinen zijn aan het einde van de laatste ijstijd – zo’n 15 000 jaar geleden – ontstaan. Rivieren ondergingen toen grote seizoensgebonden schommelingen. Rivierbeddingen konden tijdens de zomer grotendeels droog vallen, waardoor het zand in de bedding kon opwaaien en verplaatsen. Direct naast de rivier was er al voldoende begroeiing om het zand vast te houden. Zo ontstonden er naast de oever rivierduinen.
Deze duinmassieven hebben op de mens steeds een grote aantrekkingskracht uitgeoefend. Ze vormden van oudsher een geprefereerd woongebied. Zo ook in Destelbergen en Heusden. Archeologische vondsten uit de steentijd, de bronstijd en Romeinse tijd wijzen hierop.
Zandberg en Kollebloem belangrijke getuigen
Terwijl in Destelbergen de oude rivierduinen al lang geleden werden afgegraven, bleven de duinen van Heusden overeind. Tot een eeuw terug bleven ze zelfs onaangeroerd. De bouwwoede van de laatste decennia zorgde er echter voor dat er vandaag slechts twee duinen publiek toegankelijk blijven: de Zandberg (hoek Zandberg-Melkwegel) en de Kollebloem (Leenstraat).
Deze duinen zijn stille getuigen van het landschap tijdens de laatste ijstijd en van de invloed die de rivier er toen op uitoefende. Ze ondersteunen de aanvraag voor de erkenning van het ruimere estuarium van de Schelde als UNESCO Global Geopark. De Vlaams-Nederlandse Scheldedelta is immers uniek: nergens anders is er een deltagebied waar de wisselwerking tussen natuurlijke processen en cultuurhistorie zo aanwezig is als hier. De Provincies Zeeland, Noord-Brabant, Antwerpen, Oost-Vlaanderen en West-Vlaanderen nemen het voortouw in deze aanvraag.
Erfgoedsprokkel
Heel bevattelijk en aan de hand van mooie illustraties leidt auteur Dirk Willaert de lezer rond op beide rivierduinen. Hij legt uit hoe de duinen ontstonden en welke ontwikkeling ze kenden tot vandaag. Ook de plantenrijkdom op deze duinen komt uitgebreid aan bod.
Waar te verkrijgen?
Het boekje is gratis verkrijgbaar:
- in het Erfgoedhuis, Sint-Antoniusplein 10, Oosterzele (tijdens de kantooruren, nu wegens corona tot nader order gesloten)
- in de openbare bibliotheek van Destelbergen, Dendermondsesteenweg 420, Destelbergen; en de bibliotheek van Heusden, Axminsterhof 7
- aan het paviljoen op de Kollebloem
Je kan deze en andere sprokkels ook gratis downloaden in pdf-vorm op de website van de provincie Oost-Vlaanderen.