Uitgelijnd

Erfgoedpaspoort

Naam: Helmut & Amber

Woonplaats: Destelbergen

Passie: Letterpress en typografie

Soort immaterieel erfgoed: ambacht

Toekomstdroom: “Boven het atelier een plek voor een creatieve ‘community’ creëren waar ook andere ambachtsmensen workshops kunnen geven.”

Wat bezielt Helmut & Amber?

Wat is Uitgelijnd?

Onze kleine drukkerij waar we in 2015 mee gestart zijn. We maken ambachtelijk drukwerk in letterpress: geboorte-, huwelijks- en businesskaartjes. Van design, drukplaten tot drukwerk, we maken alles zelf. Zo bieden we een totaalpakket aan. Natuurlijk drukken we ook ontwerpen van vormgevers en particulieren.

Hoe is dit avontuur voor jullie begonnen?

Amber: Helmut was al jaren actief als drukker in de grafische sector, én in de bouwsector met zijn vader. Ik werkte lang als winkelverantwoordelijke en crisismanager bij een kledingmerk. We hadden het goed. Maar na een tijd merkten we: we zien elkaar en onze dochter te weinig. Dit kan zo niet verder.

Dus jullie gooiden het over een andere boeg?

Ja, we wilden meer eigen verantwoordelijkheid. Iets creëren, zelf maken. We beslisten om ons huis te verkopen en met dat geld iets uit de grond te stampen. Velen verklaarden ons gek, maar wij zouden het direct opnieuw doen. Soms moet je eens een risico nemen om vooruit te geraken. (lacht)

Jullie maken letterpress drukwerk, zeg je. Wat is letterpress?

Helmut: Letterpress is gebaseerd op de oudste druktechniek die er bestaat. Het ontstond blijkbaar – ik moest het zelf opzoeken – rond 940 in China. Vertaald betekent het letterlijk ‘hoogdruk’. Het drukbeeld ligt bij deze techniek dus hoger. Het principe: de hoger gelegen delen worden ingeïnkt en met kracht gedrukt in papier of ander materiaal. Initieel sneden ze het drukbeeld uit een houten plaat. Wij vertrekken vanuit dat basisprincipe, maar werken met onze machines iets anders.

Hoe dan?

We drukken vooral met een degelpers uit de jaren ’60, op papier van min. 1 mm. Oorspronkelijk werkte die machine met loden letters. Dat was al efficiënter dan met houten platen. Maar wij gaan nog een stap verder: we drukken met polymeren drukplaten. De platen maken we zelf op een machine uit de jaren ‘80. Daardoor kunnen we van bijna elk digitaal ontworpen design een drukbeeld maken en drukken. De kleuren mengen we ook zelf, met de hand. Afwerken kan met ‘kleur op snee’. Dan kleuren we de zijkant van de kaart. Daarnaast gebruiken we ook foliedruk.

Wat is foliedruk?

Foliedruk is een techniek om glanzende kleuren te drukken, bv. goud, rosé. Dat doen we op de foliepers. De foliepers is onze oudste machine, van 1903. We vonden ze bij een oude boekbinderij in Nederland. Initieel werd ze gemaakt om de gebonden kant van boeken te bedrukken. Wij drukken er kaart per kaart mee: kaart inleggen, pers toeschuiven, hendel naar beneden voor de afdruk en klaar. Afwerken kan ook met ‘folie op snee’: de foliedruk op de randen. Een techniek die nog maar enkelen in België kunnen. We doen dat net zoals de monniken vroeger de snedes van de boeken kleurden: met een rolletje. Puur manueel stukwerk dus.

Hoe viel jullie keuze op letterpress?

Helmut: Om verschillende redenen. Voor mij is voeling hebben met het materiaal heel belangrijk. Dat heb je weinig tot niet bij digitaal drukwerk. Ook vinden we dat je met letterpress tout-court het mooiste drukwerk maakt. We wilden dát maken. Plus, we wilden iets doen dat niet iedereen doet, of kan. In België zijn er maar een vijftal drukkers meer die fulltime met letterpress werken. Zo konden we ons onderscheiden van een doorsnee drukkerij. De keuze was dus snel gemaakt.

Kon je onmiddellijk aan de slag met deze techniek en machines Helmut? Of moest je jouw kennis eerst nog bijschaven?

Ik ben van opleiding grafische technieker en leerde het werken met onze oude drukpersen nog op school, van een broeder. Vanuit die basis ben ik autodidactisch beginnen bijleren en oefenen. Een hele zoektocht hoor, nog steeds. Maar dat is net leuk: het blijft ambachtelijk. Je kan ermee experimenteren, kijken wat je nog kan doen met de machines. Het is een kwestie van daar tijd voor te nemen. En, eerlijk, je moet het ook een beetje in je vingers hebben, denk ik (lacht). De techniek en machines kan je leren, maar de kwaliteit en afwerking van je drukwerk bepaal je zelf.

Jullie zijn het ambacht duidelijk genegen. Hoe brengen jullie die passie over?

Helmut: Dat begint al bij onze manier van samenwerken. We zijn vaak een klankbord voor klanten en vormgevers, denken mee. Wat kan er technisch, kunnen we iets nieuws uitproberen? En uiteraard wil ik de techniek doorgeven. Want op school wordt het niet meer aangeleerd. We hebben bv. al twee stagiairs gehad voor twee weken. Maar dat is te kort om de techniek volledig aan te leren. Sinds kort hebben we iemand vast aan boord, Paulien. Met haar erbij krijgen we nu meer tijd om ons te concentreren op groei en andere ideeën.

Tot slot, wat brengt jullie toekomst?

Helmut: We hebben nog vele ideeën! O.a. workshops voor vormgevers. Jonge vormgevers kennen vaak het ambachtelijk drukproces niet meer, merk ik. Hoe kan het ook: ze leren op school enkel nog het digitale proces. Daardoor is hun ontwerp soms niet realiseerbaar. Daar wil ik iets aan doen. Ook zou ik graag, van zodra het terug kan, een evenement voor makers organiseren. En wie weet ooit een ruimte hierboven creëren waar ook andere ambachtsmensen workshops kunnen geven. Een soort creatieve community. Dat is dé droom voor ons.

Meer weten

 

< Terug naar het overzicht