De zomervakantie is niet enkel (dromen van) palmbomen en cocktails. Er wordt ook flink gewerkt. IOED Viersprong zocht en vond 2 jobstudenten. Deze zomer inventariseren Jasper (19) en Astrid (19) het waardevol funerair erfgoed in de Viersprong regio.
“Een grafmonument vertelt soms een heel levensverhaal”
Het regent pijpenstelen. Het ommuurde kerkhof rond de Sint-Michaëlkerk in Sint-Lievens-Houtem oogt verlaten. Jasper en Astrid schuilen in het kerkportaal. “Een graf ontcijferen in de gietende regen is niet mogelijk”, zegt Astrid. Erfgoed Viersprong engageerde de twee gemotiveerde jobstudenten om een inventaris te maken van het funerair erfgoed in de regio.
Jasper studeert grafische en digitale media. Fotografie is zijn hobby en in zijn vrije tijd doet hij aan ‘Freerunning’, met gymnastische technieken een bepaald parcours afleggen. “Leuk dat ik mijn hobby, fotografie, in dit project kan toepassen.”
Astrid zit in haar derde jaar Kunstwetenschappen aan de UGent. Haar vrije tijd gaat volledig op aan de scouts van Heusden. “Ik heb al les gehad van gastdocenten die met het bewaren van funerair erfgoed bezig zijn.”
Aan de hand van jullie werk wordt later door de gemeentebesturen beslist welke graven worden bewaard. Een hele verantwoordelijkheid, lijkt me?
Astrid: Het voelt goed om als jobstudent nuttig werk te leveren. We noteren alles wat we zien op een fiche en nemen van elk graf ook foto’s. Soms komt er wel veel ontcijferwerk bij kijken. Bij graven uit de 19e eeuw zijn de letters vaak niet meer leesbaar. We leggen dan een wit papier en krassen er met een potlood op. Soms helpt ook krijt om uitsparingen in het steen terug te vinden. We moeten heel accuraat zijn. Je kan wel stellen dat wij als een archeoloog te werk gaan.
Jasper: Het gebeurt wel eens dat we in de namiddag, als de schaduwen anders vallen door de stand van de zon, nog nieuwe elementen aan een graf ontdekken.
Welke graven vinden jullie het interessantst?
Astrid: Ik ben meteen getriggerd als er iets meer op staat, zoals ‘burgemeester’ of een andere titel. Ook de gebruikte symbolen vertellen veel. Bij pastoors staat hun volledige cv op de zerk. Een grafmonument vertelt soms een heel levensverhaal. Ik hou vooral van de hele oude graven. Die vragen ook meer werk om te ontcijferen.
Jasper: Ik ben altijd al gefascineerd geweest door de wereldoorlogen. Samen met mijn grootouders bezocht ik de oorlogskerkhoven van de Westhoek. Ook in onze regio werden soldaten uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog begraven. Op deze begraafplaats (Sint-Lievens-Houtem, red.) alleen al tel ik 250 graven van soldaten. Ze staan in mooie rijen naast elkaar. Een goed onderhouden begraafplaats is de laatste eer die we aan deze vaak vergeten helden kunnen geven.
Zien jullie een grafmonument als kunst?
Jasper: Sommige monumenten zijn echte parels. Jammer dat de kunstenaar zijn werk niet altijd ondertekende. De steenkappers zagen zichzelf eerder als ambachtslui dan als kunstenaar.
Astrid: Bij degene die wel ondertekend zijn, merken we per regio wel gelijkenissen. Zo vinden we in Sint-Lievens-Houtem en deelgemeenten vooral werk van de steenkappers Demeyere en Jozef en Zonen Beurms. Bij jongere graven vinden we enkel de handtekening van Dirk Beurms, dat betekent dat hij de steenkapperszaak van zijn vader Jozef heeft overgenomen.
Al heel oude graven gevonden?
Astrid: De oudste graven gaan terug tot de eerste helft van de 19e eeuw.
Jasper: Het is ongelooflijk hoeveel verschillende spellingen van de gemeentenamen er geweest zijn.
Hebben jullie zelf een band met erfgoed?
Jasper: Als fotograaf hang ik graag rond op erfgoedevenementen, zoals de Jaarmarkt van Sint-Lievens-Houtem. Het handje-klap van de boeren bij een verkoopt blijft tot de verbeelding spreken. Ik ben ook verslingerd aan Urbex Exploring. Dat zijn mensen die op zoek gaan naar verlaten huizen, kastelen en fabrieken om er foto’s te maken. Ik kwam zo al op plekken die echt tot de verbeelding spreken, zoals een verlaten huisje in een bosje vlakbij Vlierzele of een oude fabriek in de haven van Antwerpen. Een Urbexer laat altijd alles achter zoals hij het gevonden heeft.
Astrid: De Kastelenfietsroute passeert voor mijn deur. In onze regio heb je veel 19e -eeuwse kastelen of lusthoven van de rijke Gentse burgerij. Ik hou vooral van erfgoedsites die uitzonderlijk voor het publiek worden open gesteld, zoals op Open Monumentendag.
De zon is daar terug. Jullie kunnen weer aan de slag.
Jasper: Weet je wat ik nog het leukste vind aan deze job? We zitten de hele tijd buiten, heerlijk!
Astrid: Sommige mensen kijken wel raar op als we bijna op een grafzerk kruipen om alle symbolen te ontdekken (lacht).