Nieuws

IOED Viersprong is de intergemeentelijke onroerend erfgoeddienst. Net zoals de erfgoedcel werkt zij voor de gemeenten Oosterzele, Destelbergen, Lochristi, Merelbeke, Melle en Sint-Lievens-Houtem. De werking is opgebouwd rond bouwkundig, archeologisch en landschappelijk erfgoed.

Inventarisatie funerair erfgoed

In 2019 leggen we de focus op de inventarisatie van funerair erfgoed, om van hieruit een waarderingstraject te kunnen opstarten.

IOED Viersprong is op zoek naar 2 enthousiaste jobstudenten met interesse voor onroerend en funerair erfgoed die zich in juli, augustus en/ of september 2019 kunnen vrijmaken om mee te werken aan het inventariseren van lokaal waardevolle graven. Je rapporteert aan de coördinator van IOED Viersprong. Een interne opleiding wordt voorzien.

Schrikt buitenwerk je niet af? Kan je overweg met een fototoestel? En heb je nog wat tijd over in juli, augustus of september? Stuur dan voor 5 juli je CV en motiviatiebrief door naar Sofie.moeykens@4sprong.be. Weerhouden kandidaten krijgen bericht in de week van 8 juli.

Lees het volledige functieprofiel hier na.

Meer info?

Sofie.moeykens@4sprong.be of 0471/88 39 04

Voor deze aflevering bellen we voor één keer niet aan bij een woning maar zetten we ons weg verder naar het kerkhof van Melle. Daar treffen we Jan Olsen aan, die met passie vertelt over zijn favoriet stukje funerair erfgoed.

Jan Olsen (66) gidst groepen door het funerair erfgoed van Melle

Elk graf op het oude kerkhof van Melle heeft een verhaal. Jan Olsen, secretaris bij Erfgoed De Gonde vzw en gepensioneerd erfgoedambtenaar van de gemeente Melle, loodst ons naar het graf van Louis Vervaene. Een engel torent boven het graf uit. Het werk draagt de handtekening van Jules Vits (1868 – 1935). Hij was geen grote vernieuwer, maar wel technisch bijzonder onderlegd. Onze erfgoedvereniging maakte net een inventaris van het funerair erfgoed van de gemeente. Op basis van die inventaris wordt dan beslist welke graven bewaard worden. Ik hoop dat die van de familie Vervaene erbij zal zijn.

Beeldhouwer Jules Vits drukte zijn stempel op onze gemeente

Het grafmonument is in zandsteen gekapt. We zien een engel met links onderaan een schedel. De engel begeleidt de ziel van de dode naar de hemel.

Vits was de enige kostwinner in een gezin met zes kinderen. Je kan zijn werk qua stijl omschrijven als monumentaal realisme. Zijn bekendheid is geleidelijk aan vervaagd. Nochtans vond ik werken terug van hem van Virton tot in het Meetjesland.

Ik woon in het huis waar Vits al die jaren woonde en werkte. Toen ik hier op de gemeente kwam werken, voelde ik al snel het belang van zijn oeuvre aan. De collectie zat toen nog niet in het museum. Omdat ik ook bezig ben met kunst, zij het als amateur, begon ik me erin te verdiepen.

Of ik ooit ontdekkingen gedaan heb? Het moeilijke is dat Vits zijn werken niet altijd signeerde. Tijdens de zoektocht naar zijn werk, gaat het erom puzzelstukjes samen te leggen. Het boekhoudboekje van Vits helpt daar geweldig bij. Zo ontdekte ik onlangs een Heilig Hartbeeld aan de kerk van Graauw in Zeeuws-Vlaanderen. Het wordt toegeschreven aan Jan Custers, maar het is vermoedelijk van de hand van Jules Vits die veel voor Custers produceerde.

In de Sint-Martinuskerk in Melle hangt rondom een kruisweg van Vits in keramiek uit 1912. Er staan 130 figuren gedetailleerd op afgebeeld. Het zijn vermoedelijk allemaal Mellenaars uit die tijd.

De familie Vervaene

Aan dit graf van de familie Vervaene zijn veel verhalen verbonden. Hier rust niet enkel Louis Vervaene (1846 – 1917), maar ook zijn eerste vrouw en zijn oudste dochter. Vervaene was een telg van een bekend bloemistengeslacht op Melle Vogelhoek. Hij hertrouwde met de weduwe van Karel Everaert wiens graf hier twee meter vandaan ligt. Vervaene en Vits kenden elkaar. Ze zetelden samen in de gemeenteraad van Melle.

Een kleine verkaveling nabij de Merelbekestraat wordt binnenkort Vervaenehof genoemd naar de kunstschilderes Elza (1915 – 2016), een dochter uit Louis’ tweede huwelijk. Ze was eind jaren ’40 lid van de kunstenaarsgroep ‘La Relève’ waarin ook Roger Raveel en Hugo Claus actief waren. Ik vond haar toen het graf van haar vader in heel slechte staat was. Ik wou de nazaten overhalen het graf te restaureren en kwam uit bij Elza die in Lyon een teruggetrokken leven leidde als kunstschilder. Helaas zijn er in onze regio weinig werken van haar bekend.”

Meer weten? In het oud gemeentehuis van Melle (Brusselsesteenweg 393) is een museum ingericht met een unieke collectie beelden, modellen en maquettes van Jules Vits. Het museum is gratis toegankelijk op afspraak via 09 210 07 86 of museum.melle@skynet.be.

Nog meer weten? Een rondleiding met Jan Olsen als gids door het funerair erfgoed van Melle duurt twee uur. Info via 09 210 07 86.

Erfgoed Viersprong heeft met de Vlaamse overheid een convenant afgesloten. Dit moet elke 6 jaar hernieuwd worden. Momenteel werken we aan ons nieuw beleidsplan voor de periode 2021-2026. Maar dit kunnen we niet alleen. Wil jij meebepalen welke richting Erfgoed Viersprong de komende jaren uit zal gaan? Dan is dit je kans! Wat vind je goed aan de werking van Erfgoed Viersprong? Maar er zijn zeker ook dingen die beter kunnen. Rond welke thema’s kunnen we de komende jaren werken?

Brainstormsessie op 14 juni

We nodigen je uit op 14 juni om 13u30 in de Stokerij Van Damme in Balegem waar we samen nadenken over het erfgoed van de regio. Omdat we beseffen dat je van hard nadenken dorst krijgt, trakteren we daarna met plezier om jullie te bedanken! Bovendien heb je de kans om ook de unieke stoommachine van stokerij Van Damme te bezichtigen. Iedereen is van harte welkom, of nu van dichtbij of van iets verder in contact komt met erfgoed.

Reserveer nu je plaats via info@4sprong.be of 09/362 87 19.

Vandaag anno 2019 staan de 22 erfgoedcellen in Vlaanderen en Brussel op een beleidsmatig erg belangrijk kruispunt.

Lokaal verankerd, Vlaams relevant

In de bijna twee decennia dat het ‘erfgoedcelmodel’ is uitgerold, hebben deze 22 zich getoond én bewezen met allerlei vormen van ondersteuning, begeleiding en diverse publieksprojecten. Helemaal op maat van hun streek of (kunst)stad, helemaal overtuigd van de culturele rijkdom van eigen bodem. Zonder erfgoedcellen zou de cultureel-erfgoedsector in Vlaanderen en Brussel er helemaal anders uitzien.

Activeren, dienstverlenen en verbinden

Naar aanleiding van de Vlaamse verkiezingen maken de erfgoedcellen een stand van zaken op, in de vorm van een stafkaart. Om inzicht te bieden in wie we zijn, wat we doen, waar en hoe we het verschil maken. En, ten slotte: om duidelijk te maken wat onze noden zijn. In de folder krijg je daarvan een haarscherp beeld aan de hand van 22 inspirerende projecten, een voor elke erfgoedcel. Daarbij kijken we ook vooruit naar de komende subsidieronde. En nodigen we de Vlaamse overheid vriendelijk, maar beslist uit om in onze werking en bereik te investeren. De erfgoedcellen zijn lokaal ingebed maar werken in een Vlaams beleidskader.

Klaar voor de toekomst

Elke erfgoedcel legt eigen klemtonen, inspelend op de eigenheid en noden van de regio. De werking die uitgebouwd werd, staat niet op zich. Zo bijvoorbeeld worden er ook banden gesmeed met het erfgoed van andere gemeenschappen maar ook andere sectoren zoals jeugd, sport en onroerend erfgoed. In een snel veranderende maatschappij biedt erfgoed houvast, en geeft het aanleiding tot dialoog, ontmoeting en reflectie. Het zet aan tot erkenning van wat waardevol is. Het maakt ontdekking en ontmoeting mogelijk.

Deze maand laten we advocaat  Erik Van Gerven aan het woord. Hij heeft zijn advocatenkantoor ondergebracht in de statige villa Vuylsteke.

Wonen in een beschermd monument, is niet evident maar heeft een aparte charme.

“Villa Vuylsteke was begin jaren ’90 in slechte staat. De toenmalige eigenaar werd in faling verklaard. Toen ik als 33-jarige beginnende advocaat de villa kocht, kon ik mijn geluk niet op en zag ik meteen de vele mogelijkheden van het pand en de tuin. Ik heb hier vooraan mijn praktijk en achteraan mijn woning. In de vleugel werden nog twee appartementen ingericht.

We moesten meteen de handen uit de mouwen steken. Er was veel werk aan. Waar we konden, hebben we het interieur behouden zoals een oude authentieke potkachel in mijn bureau, de sierlijke schouw in de inkomhal en de monumentale trap in de binnenhal.

Dokter Jozef Jacobs zou zijn huis niet meer herkennen.

De villa dateert van begin 19^e eeuw. Het was toen nog een dokterswoning. Dokter Jozef Jacobs zou zijn huis niet meer herkennen. Het bestond enkel uit het huidige middendeel. De monumentale toren, de vleugel en de achteruitbouw dateren van de tweede helft van de 19^e eeuw en zijn te danken aan Charles Vuylsteke, ongetwijfeld de beroemdste bewoner van de villa. Zijn standbeeld staat in de tuin van het gemeentehuis van Lochristi.

In de streek gaat bij weinig mensen een belletje rinkelen bij de naam ‘Villa Meerhout’, maar ‘Villa Vuylsteke’ is bij velen gekend.

Hij was in 1867 de grondlegger van de commerciële bloementeelt in Lochristi. Hij kweekte nieuwe variëteiten en oogstte daarmee internationale lof. Zijn bekendste ontdekking is de nieuwe orchideeënsoort  ‘Vuylstekeara Cambria’. Dat Lochristi dé bloemengemeente van Oost-Vlaanderen is, hebben we aan Charles Vuylsteke en zijn zoon Charles te danken. Hun bloemisterij bleef bestaan tot 1937.

Hier moet je groene vingers hebben.

De tuin strekt zich als een park tot 170 meter ver achter de villa uit. Er is ook een hoenderhof, twee herten en vier geiten, vele bloemenperken, eilanden met grote bomen en een bos achteraan. Elke zaterdagnamiddag vind je mijn vrouw en ik in de Engelse tuin, pure ontspanning na een drukke werkweek in de advocatenpraktijk .

Toen we de woning kochten, was de tuin zo verwilderd dat we zelfs niet wisten hoe groot die was. Als bomenliefhebbers hebben we de meeste bomen behouden en er ook bijgeplant. Onze tuin is een oase van rust.

De schuur hebben we verbouwd en wordt regelmatig verhuurd voor een huwelijksfeest, verjaardag, een eerste of plechtige communie…

We wonen hier graag. Wonen in een beschermd monument, is niet evident maar heeft een aparte charme. In de woning en de tuin hangt een bijzondere sfeer. We hebben een evenwicht gevonden tussen enerzijds het respect voor het erfgoed en anderzijds de moderne noden.

Advocatenpraktijk Huis van Gerven, Dorp-West 73, Lochristi. Info: www.van-gerven.be.

De tentoonstelling is afgebroken, de panelen zijn teruggebracht naar het depot en de rust is teruggekeerd in de Toleindestraat in Beervelde. Het afscheidsweekend van het Feestpaleis zit erop. In het weeekend van Erfgoeddag (26-27-28 april2019) gingen de deuren van het Feestpaleis in Beervelde nog een laatste keer open, vooral de grote verbouwingswerken worden aangevat. Het was een unieke kans om nog eens door het gebouw te lopen, de sfeer op te snuiven en herinneringen op te halen.

Erfgoed Viersprong sloeg de handen samen met Construct, VROB en de bibliotheek van Lochristi.

Kon je er niet bijzijn of was je er juist wel bij? We vatten het afscheidsweekend voor jou samen.

Het ga je goed!

Op vrijdagnamiddag 26/04 haalden we tijdens de praatnamiddag samen met moderator Marijn herinneringen op aan het Feestpaleis.

Vrijdagavond was het dan tijd om de stoelen aan de kant te schuiven en de beentjes los te gooien op de muziek van het duo Seppe en Mara ‘Sep&M’, Men in Black en Bluesy Muloosy.

Zaterdagochtend was het Feestpaleis het speelterrein voor de kinderen. Normaalgezien veel te jong om binnen te mogen, waanden zij zich nu koning te rijk tijdens de workshop fluo schilderen. Omdat het Feestpaleis wellicht het meest bekend is voor zijn grote wandschilderen, gingen we samen met kunstenaar Caz aan de slag om onze eigen fluo interpretatie van deze panelen te maken.

Op zondagvoormiddag nam Nicole Lehouck het woord tijdens de aperitieflezing ‘Verliefd, verloofd, getrouwd’. Het Feestpaleis was meer dan 90 jaar lang dé ontmoetingsplaats om iemand te leren kennen, waar dan in heel wat gevallen bekroond werd met een huwelijk. Heeft u ooit aan ‘teentjestrappen’ gedaan of uw broek laten verbranden op uw vrijgezellenfeest?

Doorlopend kon tijdens het weekend de gelegenheidstentoonstelling bezocht worden. Oude foto’s, bouwplannen en affiches werden van onder het stof gehaald om de geschiedenis van het Feestpaleis te illustreren.

Bij het verlaten van het Feestpaleis kon je op de oude typemachine nog een boodschap nalaten.

Wie een foto maakte met het selfie kader van Erfgoed Viersprong én ons tagde, maakte kans op een leuke prijs! Proficiat Sheena en Wouter!

Op zoek naar nog meer leuke verhalen en anekdotes?

Herbeluister in het archief van de VROB de live uitzendingen die VROB maakte tijdens het weekend.

We waren ook te gast bij Bram van Locast, waar we volgende podcast opnamen.

De Lochristinaar maakte een mooi sfeerverslag van het weeekend. Ook het Nieuwsblad kwam langs.

Op 10 mei 2019 vindt het Oost-Vlaams Erfgoedtreffen plaats, in de Bijlokesite in Gent.

Op het Oost-Vlaams Erfgoedtreffen kan je kennismaken met enkele boeiende erfgoedprojecten en een waaier aan erfgoedorganisaties. Een unieke kans om inspiratie op te doen, bij te praten en elkaar beter te leren kennen. Ook Erfgoed Viersprong (erfgoedcel en IOED) zullen hierop aanwezig zijn.

Programma

· In de voormiddag kies je 2 sessies uit maar liefst 12 inspirerende praktijkvoorbeelden
· Tijdens de lunch kan je netwerken met andere professionele en vrijwillige erfgoedzorgers
· In de namiddag kan je de Bijloke-site verder ontdekken via rondleidingen die het verhaal van achter de schermen brengen

Voor wie?

Het erfgoedtreffen richt zich tot iedereen met een hart voor erfgoed in Oost-Vlaanderen: eigenaars, erfgoedvrijwilligers en -professionals, lokale beleidsmakers en cultuur- en erfgoedambtenaren. Het is een initiatief van Herita, Faro, Provincie Oost-Vlaanderen, het STAM, de Erfgoedcellen, de Intergemeentelijke Onroerend Erfgoeddiensten en de Regionale Landschappen.

Praktisch

Deelnameprijs € 5 – lunch inbegrepen
Locatie · STAM · Stadsmuseum Gent · Bijlokesite · Godshuizenlaan 2 · 9000 Gent

Alle info en inschrijvingen vind je via deze link.

Anno 1870 een brouwerij, anno 2019 een co-housingproject

Greet Willems (55) en Lut Nelissen (65) wonen al 20 jaar ‘samen’ in de Oude Brouwerij van Zonnegem

Achter een sierlijk smeedijzeren hek in het lieflijke Zonnegem ligt een als monument beschermde voormalige brouwerij. De gerestaureerde schouwtoren kijkt over de huizen heen. Honderd jaar lang brouwde de familie Rubbens hier bier. Ze droegen ook de burgemeestersjerp van het landelijke dorpje, nu deelgemeente van Sint-Lievens-Houtem. In 1997 beslisten twee families er een co-housingproject uit te werken.

“Deze plek met zijn rijke geschiedenis raakte ons meteen in het hart”

Greet: “Ondertussen wonen er vier families op de site en binnenkort komt er een vijfde bij. We wonen allemaal rond de centrale gekasseide koer. Ik woon met mijn gezin in de voormalige paardenstallen en het gezin van Lut woont in het herenhuis, het oorspronkelijke verblijf van de eigenaars. De vroegere brouwzaal, de koer en de tuin zijn de gemeenschappelijke delen.”

Lut: “We waren al lang op zoek naar een geschikte locatie om aan samenhuizen te doen. We plaatsten uiteindelijk een advertentie in het ‘Tijdschrift voor Industrieel Erfgoed’. Gelukkig voor ons zag een inwoner de advertentie en belde hij ons meteen. Deze plek met zijn rijke geschiedenis raakte ons van bij het eerste bezoek recht in het hart. De oude brouwerij was dan wel bouwvallig, maar bood ook heel wat mogelijkheden.”

Greet: “Tegelijk met de renovatie dienden we een aanvraag in om de site als monument te beschermen. Die werd snel erkend. We zijn dan beginnen verbouwen, deel na deel. Ook nu blijven we de brouwerij verder opknappen. We hebben het dak van de brouwzaal vernieuwd en nu willen we ook de vloer aanpakken.”

Lut: “Onze kinderen zijn ondertussen volwassen. Ze hebben hier een fantastische kindertijd beleefd. Volgens mij kennen ze elk verborgen hoekje van de brouwkelder.”

Greet: “Een monument restaureren en beheren kost veel geld. Daarom verenigden we ons in de vzw Oude Brouwerij Zonnegem. Met de vzw organiseren we evenementen om geld in het laatje te krijgen voor de restauratie van die delen van de brouwerij die we openstellen voor bezoekers. Ook de opbrengst van de verkoop van onze Zonnegemse Zot gaat naar het onderhoud van de site.”

Zonnegemse zot

Lut: “Na het tekenen van de akte hebben we in één weekend alle gebouwen leeggehaald. We vonden sleutels van cafés, oude togen, karren en… 20.000 oude bierflesjes van de brouwerij. In samenwerking met de Proefbrouwerij van Lochristi ontwikkelden we ons eigen biertje de Zonnegemse Zot (7°). De ‘zot’ slaat op onszelf, omdat de mensen uit de buurt dachten dat we zot waren ons hier te willen vestigen (lacht).”

Greet: “Twintig jaar geleden stond het samenhuizen nog in zijn kinderschoenen. We waren in zekere zin pioniers. Gelukkig krijgen we veel steun van de gemeente. We zetten regelmatig de brouwzaal open voor bezoekers. Onlangs vond op onze binnenkoer zelfs de eerste editie van de Zotte Kermis Zonnegem plaats. Elk jaar is iedereen welkom op Open Monumentendag. Wist je trouwens dat we hier ook gevleugelde bewoners hebben (wijst naar boven)? In de duiventoren nest elk jaar een koppel kerkuilen!”

Zonnegemse Zot kopen? Bel 053 63 24 22 of surf naar www.oudebrouwerijzonnegem.be. Een bak kost 28 euro + 9 euro leeggoed.

Het Feestpaleis in Beervelde is een monument! Zowel letterlijk als figuurlijk. Toen het in de zomer van 2018 de deuren sloot, bedacht Erfgoed Viersprong dat dit gebouw een waardig afscheid verdiende. Samen met de nieuwe eigenaar, die de site zal omvormen tot woongelegenheden, organiseert Erfgoed Viersprong een afscheidsweekend op 26, 27 en 28 april 2019.

Doorlopend op za 27/04 en zo 28/04 (10u tot 18u)

-Afscheidstentoonstelling met foto’s, affiches en herinneringen van vroeger en nu.

-Bezoek een laatste keer het gebouw in zijn huidige toestand en geniet van het uitzicht vanop het balkon.

-Radio VROB maakt live evenementenradio. Vlei je neer in ons gelegenheidscafé en geniet van de muziek en live interviews.

-Dorst? De KLJ verzorgt de gelegenheidsbar

Extra activiteiten

• Vrijdag 26 april 2019

Waar? Feestpaleis, Toleindestraat 20, Beervelde-Lochristi

Wanneer? 14u tot 16u

Voor wie? Iedereen

Wat? Praatnamiddag. Samen halen we herinneringen op aan het Feestpaleis. Wie leerde daar zijn partner kennen? Hoe ging de relatie dan van start? Naar welke optredens ben je nog gaan kijken? Of heb je nog een leuke anekdote of fijne herinnering?

Prijs? Gratis, mits vooraf inschrijven via Erfgoed Viersprong, 09/362 87 19 of info@4sprong.be

• Zaterdag 27 april 2019

Waar? Feestpaleis, Toleindestraat 20, Beervelde-Lochristi

Wanneer? 9.30u tot 11.30u

Voor wie? Kinderen van het 1^e tem 6^e leerjaar

Wat? Crea atelier met fluo verf. We laten we ons inspireren door het gebouw en haar schilderingen. Onder begeleiding van een echte kunstenaar maken we ons eigen aandenken aan het Feestpaleis.

Prijs? Gratis, mits vooraf inschrijven via Erfgoed Viersprong, 09/362 87 19 of info@4sprong.be. Opgelet, het aantal plaatsen is beperkt tot 25 kinderen.

• Zondag 28 april 2019

Waar? Feestpaleis, Toleindestraat 20, Beervelde-Lochristi

Wanneer? 10u30 tot 12u

Voor wie? Iedereen

Wat? Aperitieflezing ‘Verliefd, verloofd, getrouwd’. Het Feestpaleis was jarenlang dé referentie in de regio om nieuwe mensen te leren kennen. En daaruit zijn heel wat koppeltjes ontstaan. Verliefd worden en trouwen is van alle tijden. Benieuwd hoe dit geëvolueerd is? Kom luisteren en ontdek ook de liefdesverhalen van historische koppels zoals Maria van Bourgondië.

Prijs? Gratis, mits vooraf inschrijven via Erfgoed Viersprong, 09/362 87 19 of info@4sprong.be

Dit programma kwam tot stand dankzij de medewerking van volgende partners:

• Construct bvba
• Erfgoed Viersprong
• VROB evenementenradio
• Bibliotheek Lochristi

In 2019 vindt Erfgoeddag plaats op zondag 28 april met als thema ‘Hoe maakt u het’. Dit jaar richt Erfgoeddag volop de schijnwerpers op vakmanschap. Hoe maakt u het? Maar ook: hoe maak je het? En hoe geven we dat dan door?

De gemeentes Destelbergen, Lochristi, Melle, Merelbeke, Oosterzele en Sint-Lievens-Houtem staken met veel vakmanschap de volgende activiteiten in elkaar. Het volledige programma kan u hier bekijken.

Erfgoed Viersprong stelde een handige folder samen met een overzicht van de activiteiten in de regio. Kon je hem nog niet bemachtigen in jouw gemeentehuis of bibliotheek? Geef ons jouw adres door en we sturen er op ambachtelijke wijze eentje op.

Destelbergen

Fietstocht langs Destelbergs glaswerk
Rondleiding, de glasramen in de kerk van Destelbergen en Heusden
Tentoonstelling, glasramen in de kijker

Lochristi

Demonstratie, werken volgens de verloren wastechniek
Het Feestpaleis, afscheid van een monument

Melle

Tentoonstelling, over erfgoed en geestelijke gezondheidszorg

Merelbeke

Demonstratie, glasatelier Mestdagh
Zwammen, ambachtelijk geteeld
Tentoonstelling, Sofacq: van pantoffel tot bier
Tentoonstelling: steenbakkerijen in Melsen
Tentoonstelling: de restauratie van de calvarie in Munte
Tentoonstelling: werken!

Oosterzele

Demonstratie, ambachtelijk malen in de Windekemolen

Sint-Lievens-Houtem

Rondleiding in de kerk van Letterhoutem