Voor deze aflevering bellen we voor één keer niet aan bij een woning maar zetten we ons weg verder naar het kerkhof van Melle. Daar treffen we Jan Olsen aan, die met passie vertelt over zijn favoriet stukje funerair erfgoed.
Jan Olsen (66) gidst groepen door het funerair erfgoed van Melle
Elk graf op het oude kerkhof van Melle heeft een verhaal. Jan Olsen, secretaris bij Erfgoed De Gonde vzw en gepensioneerd erfgoedambtenaar van de gemeente Melle, loodst ons naar het graf van Louis Vervaene. Een engel torent boven het graf uit. Het werk draagt de handtekening van Jules Vits (1868 – 1935). Hij was geen grote vernieuwer, maar wel technisch bijzonder onderlegd. Onze erfgoedvereniging maakte net een inventaris van het funerair erfgoed van de gemeente. Op basis van die inventaris wordt dan beslist welke graven bewaard worden. Ik hoop dat die van de familie Vervaene erbij zal zijn.
Beeldhouwer Jules Vits drukte zijn stempel op onze gemeente
Het grafmonument is in zandsteen gekapt. We zien een engel met links onderaan een schedel. De engel begeleidt de ziel van de dode naar de hemel.
Vits was de enige kostwinner in een gezin met zes kinderen. Je kan zijn werk qua stijl omschrijven als monumentaal realisme. Zijn bekendheid is geleidelijk aan vervaagd. Nochtans vond ik werken terug van hem van Virton tot in het Meetjesland.
Ik woon in het huis waar Vits al die jaren woonde en werkte. Toen ik hier op de gemeente kwam werken, voelde ik al snel het belang van zijn oeuvre aan. De collectie zat toen nog niet in het museum. Omdat ik ook bezig ben met kunst, zij het als amateur, begon ik me erin te verdiepen.
Of ik ooit ontdekkingen gedaan heb? Het moeilijke is dat Vits zijn werken niet altijd signeerde. Tijdens de zoektocht naar zijn werk, gaat het erom puzzelstukjes samen te leggen. Het boekhoudboekje van Vits helpt daar geweldig bij. Zo ontdekte ik onlangs een Heilig Hartbeeld aan de kerk van Graauw in Zeeuws-Vlaanderen. Het wordt toegeschreven aan Jan Custers, maar het is vermoedelijk van de hand van Jules Vits die veel voor Custers produceerde.
In de Sint-Martinuskerk in Melle hangt rondom een kruisweg van Vits in keramiek uit 1912. Er staan 130 figuren gedetailleerd op afgebeeld. Het zijn vermoedelijk allemaal Mellenaars uit die tijd.
De familie Vervaene
Aan dit graf van de familie Vervaene zijn veel verhalen verbonden. Hier rust niet enkel Louis Vervaene (1846 – 1917), maar ook zijn eerste vrouw en zijn oudste dochter. Vervaene was een telg van een bekend bloemistengeslacht op Melle Vogelhoek. Hij hertrouwde met de weduwe van Karel Everaert wiens graf hier twee meter vandaan ligt. Vervaene en Vits kenden elkaar. Ze zetelden samen in de gemeenteraad van Melle.
Een kleine verkaveling nabij de Merelbekestraat wordt binnenkort Vervaenehof genoemd naar de kunstschilderes Elza (1915 – 2016), een dochter uit Louis’ tweede huwelijk. Ze was eind jaren ’40 lid van de kunstenaarsgroep ‘La Relève’ waarin ook Roger Raveel en Hugo Claus actief waren. Ik vond haar toen het graf van haar vader in heel slechte staat was. Ik wou de nazaten overhalen het graf te restaureren en kwam uit bij Elza die in Lyon een teruggetrokken leven leidde als kunstschilder. Helaas zijn er in onze regio weinig werken van haar bekend.”
Meer weten? In het oud gemeentehuis van Melle (Brusselsesteenweg 393) is een museum ingericht met een unieke collectie beelden, modellen en maquettes van Jules Vits. Het museum is gratis toegankelijk op afspraak via 09 210 07 86 of museum.melle@skynet.be.
Nog meer weten? Een rondleiding met Jan Olsen als gids door het funerair erfgoed van Melle duurt twee uur. Info via 09 210 07 86.