Fernand Daenekynt (68) uit Merelbeke maakt een inventaris van waardevolle bomen. Ja, ook bomen zijn erfgoed, houtig erfgoed!
Bomen maken ook deel uit van ons erfgoed
Een eik leeft 500 jaar. Dat zijn heel wat mensengeneraties samen. We zijn het aan onszelf verplicht die eik te beschermen, net zoals we dat met onroerend erfgoed doen. Fernand Daenekynt uit Bottelare is actief bij de werkgroep houtig erfgoed in Merelbeke. De werkgroep lijstte al 200 waardevolle bomen op waarvan er 100 door de gemeente zijn erkend als erfgoedboom.
We zijn nog maar de vijfde gemeente in Vlaanderen die zo’n inventaris aanlegt. Nochtans is dit werk echt zinvol. Die waardevolle bomen dragen veel verhalen met zich mee. Om zijn zinnen kracht bij te zetten, neemt Fernand ons mee naar het centrum van Bottelare. Fernand is gepensioneerd medewerker van Oxfam Wereldwinkels en is actief als natuurgids bij Natuurpunt.
Op het Koning Albert I – plein staat naast café De Linde een kaarsrechte, fiere linde. Deze in 1831 aangeplante linde staat op de lijst van het Vlaamse houtig erfgoed. Het is een zogenaamde herinneringsboom, in de volksmond een vrijheidsboom, die aan de Belgische Onafhankelijkheid herinnert. In vele gemeenten plantte de burgemeester in dat jaar zo’n linde. Veel van die bomen zijn intussen verdwenen door slecht beheer of andere factoren. Fernand reikt rond de stam met zijn handen. De stamomtrek bedraagt 2,70 meter, gemeten tussen 1m20 en 1m50 van de grond. Een boomchirurg komt hem regelmatig verzorgen. Hij verkeert in goede gezondheid. Binnenkort maakt hij alweer een mijlpaal mee in zijn bestaan als het plein wordt heraangelegd.
Minimum aan onderhoud
Fernand wijst op de als monument beschermde Sint-Annakapel aan de andere kant van het plein. Bedevaarders komen nog steeds naar Bottelare om er het miraculeuze beeldje van Sint-Anna te vereren. De Ommegang telt zeven kapellen. Rond de kapel op de markt staan zeven beschermlindes, zoals Fernand het zo mooi verwoordt. Dat kan je gerust letterlijk nemen, als een auto op de kapel inrijdt, knalt hij eerst de lindes omver. Maar letterlijk betekent het beschermen tegen de natuurelementen, nu mag je dat meer spiritueel zien.
We rijden naar Munte, de meest fotogenieke deelgemeente van Merelbeke, waar we de gemeentelijke begraafplaats opzoeken. Tot 1888 stond de kerk aan de overkant en vormde de toen nog doodlopende Torrekensstraat het centrum van Munte.
Achteraan de begraafplaats ligt de Calvarieberg met daarop een neogotische grafkapel. In de 19de eeuw werden rondom twaalf lindes aangeplant, één bij elke statie van de ommegang. Helaas is daar nog slechts één linde van overgebleven. De majestueuze boom staat links achteraan de kapel op privégrond. De boom moet dringend gesnoeid worden. Bij het inventariseren van een boom ga ik niet alleen op zoek naar zijn verhaal, maar ga ik ook na welke verzorging hij nodig heeft. Ik pleit ervoor dat de elke erfgoedboom, of ze nu op privégrond staan of niet, een minimum aan onderhoud krijgt.
Vruchtbaarheid, kracht en gezondheid
Wat verder in de Torrekensstraat wordt een huis verbouwd. In de omwoelde voortuin staat een enorme linde. Dit is de Vrijheidsboom van 1830, zegt Fernand. Het verrast, want die boom verwacht je niet op deze plek. Dit was het oude dorpsplein. In een eeuw tijd is Munte grondig veranderd.
We wandelen langs de achterkant van de begraafplaats via de Kalvariewegel naar de zandweg die de Hundelgemsesteenweg met de Asselkouter verbindt. Aan het kruispunt Ruspoel – Asselkouter staat de 17de-eeuwse Clayshoeve, nu een charmante vakantiewoning bekroond met vijf sterren door Toerisme Vlaanderen. De hoeve komt al voor in een landboek van 1643. Aan de rechterkant van de gekasseide oprit staat een zomerlinde, links staat een zomereik. Ze worden welkomstbomen genoemd, weet Fernand. De linde staat voor vruchtbaarheid en de eik voor kracht en gezondheid. Beide bomen worden goed verzorgd.
De mooiste notenboom van Vlaanderen
We volgen nog even de Asselkouter, de weg volgt grotendeels de kamlijn van de heuvel waar zich ook het centrum van Munte op bevindt. Fernand wijst een haagbeuk aan. Dergelijke hoekbomen zie je wel vaker in het landschap. Ze werden vroeger aangeplant om de hoek van een perceel aan te duiden.
In de weide erachter staat een prachtige okkernootboom met een enorme kruin. Aan een van zijn takken hangt een schommel. Die boom komt ook nog op onze lijst te staan, zegt Fernand. Het is ongetwijfeld één van de mooiste notelaars van Vlaanderen.
Op de terugweg wijst Fernand een bunker aan, een van de 25 betonnen bunkers in Munte die in de jaren 1930 door het Belgisch leger werd gebouwd als onderdeel van een verdedigingsgordel ten zuiden van Gent. Rond de bunker staat een verwilderde liguster. Om vijandige vliegtuigen te misleiden, werden rond de bunkers ligusterhagen aangelegd om zo de illusie van een huisje op te wekken. In feite behoort deze liguster even goed tot het bunkererfgoed, vandaar dat we hem ook op onze lijst hebben gezet.
Benieuwd naar een overzicht van alle erfgoedbomen in Merelbeke? Deze kan je hier bekijken.
Heb je vragen over bomen, struiken en hagen met een bijzondere waarde in je tuin? Staat een boom, struik of haag met historische waarde op jouw grond? Contacteer dan Fernand Daenekynt via fernand.daenekynt@telenet.be. Ook bij de GERM (gemeentelijke erfgoedraad Merelbeke) kan je terecht met je vragen over erfgoed in Merelbeke.
© Marijn Follebout – Verrassingen om de hoek