Nieuws

In februari organiseerden Erfgoed Viersprong, FARO – Vlaams Steunpunt voor cultureel erfgoed, Psychiatrisch Centrum KARUS en het Gemeentelijk Museum, Archief en Documentatiecentrum van Melle voor het derde jaar op rij het traject “Ingemaakt Erfgoed”.

Tijdens dit traject gingen patiënten van PC KARUS en andere erfgoed-geïnteresseerden op de zolder van het gemeentelijk museum aan de slag met zelf uitgekozen collectiestukken en voorwerpen. De verhalen die ze hierbij vertelden, werden  tijdens de sessies  met verschillende digitale tools ingeblikt en vervolgens in inmaakpotten gestopt.

Op dinsdag 12 maart 2019 werden de resultaten officieel voorgesteld in het gemeentemuseum van Melle. De potten kregen een plaatsje op een plantenkar voor het gemeentelijk museum, waar omwonenden, bezoekers en passanten de verhalen kunnen bekijken en beluisteren via de Erfgoedapp. Eind april beginnen de ingemaakte verhalen aan een rondreis in de streek, met als eerste halte de campus van Karus waar ze deel zullen uitmaken van het parcours op Erfgoeddag.

In onze zoektocht naar fijne erfgoedlocaties in de Viersprong regio spraken we met Ivan Muller en Robert Coens van de werkgroep Trage Wegen. Zij nemen ons mee naar een stukje landschappelijk erfgoed, de Sint-Agathawegel in Oosterzele (Moortsele).

“Mijn vrouw ploegde als klein meisje door de sneeuw in de Sint-Agathaweg om bij haar familie in Lemberge nieuwjaar te vieren.”

De Sint-Agathaweg was zo’n deels vergeten pad dat Moortsele met Lemberge in Merelbeke verbond. Mijn vrouw ploegde hier als klein meisje door de sneeuw om bij haar familie in Lemberge te gaan nieuwjaren. Je vindt de weg op de Ferrariskaart van 1777 en in de Atlas der Buurtwegen van 1841. Het eerherstel voor dit eeuwenoude landwegeltje leek ons een haalbare kaart. En met succes, in oktober vorig jaar kwam bij de inwandeling zo’n 200 mensen opdagen. Zo’n eerherstel is belangrijk om de publieke opinie te sensibiliseren.

Sint-Agatha is sinds de 18^e eeuw de beschermheilige van Landskouter. Ze wordt aangeroepen bij borstziekten en brandwonden. Agatha is een heilige uit Sicilië die in de 3^e eeuw na Christus een gruwelijke marteldood stierf.

Eeuwen geleden was dit pad nog een brede dreef dat naar het ondertussen volledig verdwenen kasteel Ter Loo liep en ook de kerk van Landskouter aandeed. Het stuk weg dat nu is hersteld, bevindt zich tussen de verkaveling van de Lusbekestraat en Gravelos.

Bijzonder is ook dat halverwege de gebetonneerde Gentweg op het pad uitkomt. Hier stonden tot in de Tweede Wereldoorlog een windmolen en een woonhuis met plantenkwekerij. Veel Moortselenaars namen de Sint-Agathaweg om naar de molen te gaan of wat plantgoed te kopen. Immers, trage wegen worden niet enkel als een leuk en verrassend wandelpad gebruikt. Ze dienen ook een duurzaam doel om je vlot van punt A naar punt B te verplaatsen. Trage wegen zijn daarenboven ook dragers van lokaal erfgoed.

“Het is onze droom ooit de verbinding via trage wegen opnieuw te realiseren tussen Moortsele en Landskouter.”

De erkenning van een trage weg gaat niet over één nacht ijs. Je moet met veel partijen meermaals rond de tafel zitten. Geduld is hierbij onze beste vriend. We varen met de Trage Wegen Werkgroep een totaal onafhankelijke koers. In het geval van de erkenning van de Sint-Agathaweg hadden we het geluk dat we meteen de belangstelling hadden van het gemeentebestuur van Oosterzele. Zij sprongen mee op de kar om onze actie ‘Vrije Doorgang voor Iedereen’ mee in de kijker te zetten.

Nu staat enkel aan één kant van het pad een naambordje. We hopen dat ook in Gravelos, ter hoogte van boerderij Gravehof, een bord komt te staan. Het is onze droom ooit de verbinding via trage wegen opnieuw te realiseren tussen Moortsele en Landskouter.

Het eerherstel en de massale interesse voor de Sint-Agathaweg is voor onze werkgroep het spreekwoordelijke duwtje in de rug. We blijven verder ijveren voor het verdere onderhoud én de openstelling van de vele trage wegen in onze gemeente.”

Heb jij ooit Superman voorbij zien zoeven? Niet op televisie, in een tekenfilm of een stripverhaal, maar in het echt? Nee, natuurlijk niet. Superman is een fantasie. Hij bestaat niet. Jammer vind ik dat niet. Er lopen genoeg helden rond in onze contreien, namelijk de vrijwilligers, die immer in de weer zijn, en dat talent bezitten om goed – beter – best te doen.

Ook bij Erfgoed Viersprong mogen we rekenen op de hulp van heel wat welwillende handen. De opmaak van de kerkinventaris, het registeren van de collectie van het gemeentemuseum in Melle, … We willen iedereen van harte bedanken! Hopelijk heb je genoten van de Week van de Vrijwilliger, en vergeet niet te glimmen van trots als je complimenten krijgt. Een held, die laat zich dat welgevallen.

Kriebelen je handen om mee te werken en heb je nog wel enkele uurtjes tijd over in de week? Contacteer ons op info@4sprong.be of 09/362 87 19 en wie weet word jij onze nieuwe Viersprong vrijwilliger!

Het deed pijn mijn boerderij te verlaten, maar er is iets moois in de plaats gekomen.

Mijn grootouders boerden hier sinds 1929. De gesloten vierkantshoeve is veel ouder, vermoedelijk van begin 19^e eeuw. In 1840 werd achter de boerderij een windmolen geplaatst. Hieraan ontleent de hoeve zijn niet-officiële naam. Mijn grootmoeder liet de molen in 1943 afbreken omdat de Duitsers er munitie wilden opslaan.

Ik nam de boerderij van mijn vader over in 1976 en maakte er een modern melkveebedrijf van. Mijn ouders woonden vooraan. Wij met onze vier kinderen woonden achteraan en boven. Een kangoeroewoning avant la lettre.

Begin jaren 2000 werden de vergunningen van het bedrijf niet hernieuwd. We zaten blijkbaar te dicht bij het centrum van Merelbeke. Mijn schoonbroer legde contact met De Heide vzw die toen op zoek was naar een geschikte locatie om personen of koppels met een beperking zelfstandig begeleid te laten wonen.

Wist je dat er ooit plannen waren om hier een oefenterrein van AA Gent aan te leggen?

De eerste drie jaar huurde De Heide de boerderij. Na het aantrekken van enkele investeerders begonnen we – ik zeg ‘we’ omdat ik samen met mijn broer in de raad van bestuur zit – grote verbouwingswerken. De stallen werden afgebroken om plaats te maken voor wooneenheden. Ook het woonhuis werd grondig verbouwd. In 2014 trokken de eerste bewoners er in. Nu wonen hier twintig mensen. Er is ook een zorgloket. De bewoners kunnen er steeds terecht met hun vragen.

De Molenhoeve was het pilootproject voor wat uiteindelijk ‘Zorgdorpen’ gedoopt werd. De Heide vzw is er de gangmaker van. Nu zijn er zo’n twintig projecten gerealiseerd in West- en Oost- Vlaanderen. Ze gaan daarbij vooral op zoek naar zonevreemde gebouwen die op de erfgoedlijst staan.

Ik werk als vrijwilliger bij Zorgdorpen. We zijn met 120 vrijwilligers. Volgens voorzitter Luc Devreese verzetten wij het werk van vijf voltijdse krachten. Het doet deugd te voelen dat je werk en inzet op je 72^e nog steeds gewaardeerd wordt.

Onze grootmoeder liet de windmolen achter de hoeve in 1943 afbreken omdat de Duitsers er munitie wilden opslaan.

Het deed me veel pijn als melkveehouder te moeten stoppen en de familieboerderij te verkopen. Maar ondertussen heb ik er iets moois voor in de plaats gekregen. Het ging ons bij de verkoop nooit om de centen, wel om de menselijkheid. En die vind je hier in overvloed, zowel bij de begeleiders als bij de bewoners.

Elke dinsdagnamiddag kan iedereen uit de buurt hier terecht in de cafetaria. We hebben er zelfs een eigen streekbier, ’t Aanklampertje. Achter de gebouwen vind je zeventien volkstuintjes. De tuiniers hebben regelmatig contact met de bewoners die dat zeer op prijs stellen.

Zorgsite Molenhoeve, Poelstraat 102, Merelbeke. Info: www.zorgdorpen.be

2019

2019 staat te trappelen aan de deur. Voor Erfgoed Viersprong wordt het een belangrijk jaar. Niet enkel verwelkomen we onze nieuwe collega Helena, in het kader van het nieuw te schrijven beleidsplan ligt er heel wat werk op de plank.

Waar moet Erfgoed Viersprong volgens jou de komende jaren op (verder) werken? Dat kan zowel gaan over roerend, immaterieel als onroerend erfgoed. Wat zijn jouw bezorgdheden of waar ligt je voor het erfgoed in je buurt wakker van? Wat zijn jouw wensen voor een goed erfgoedbeleid in de regio? welke klemtonen moeten we volgens jou zeker meenemen?

Stuur ons jouw mooiste erfgoedwensen

En maak kans op een leuke prijs. Ons adres is Erfgoed Viersprong, Sint-Antoniusplein 10, 9860 Oosterzele.

Deelnemen kan t.e.m. 10 januari.

Kinderworkshop archeologie

Heb je gezien dat in het begin van het jaar op de markt van Sint-Lievens-Houtem grote putten werden graven? Voor de heraanleg van de markt en de bouw van de grote hall was een archeologisch onderzoek van het marktplein nodig. Met heel veel geduld gingen archeologen op zoek naar sporen van vroeger. En weet je ook of er iets gevonden is? Benieuwd hoe een opgraving dan wel in zijn werk gaat?

Ben jij tussen de 9 en 12 jaar? Kom dan naar onze spoedcursus archeologie! Samen met een echte archeoloog leren de kinderen een opgraving beter begrijpen. Aan de hand van origineel botmateriaal en scherven leren we dateren. Nadien heeft geen enkele opgraving nog geheimen voor jou! Je zal snel merken dat archeologie  allesbehalve saai is!

Praktisch

Voor wie: leerlingen 4e , 5^e en 6^e leerjaar, 9 t.e.m. 12 jaar

Waar: cc De Fabriek, Fabriekstraat 19, 9520 Sint-Lievens-Houtem

Wanneer: vrijdag 28/12/2018, van 14u tot 16u

Prijs: gratis, mits vooraf inschrijven via de webshop van de gemeente: https://webshopsintlievenshoutem.recreatex.be/Activities/Detail

Meer info: Sofie Moeykens, sofie.moeykens@4sprong.be, 0471/88 39 04 of 09/362 87 19

Ben je altijd al benieuwd geweest naar de collectie van het gemeentemuseum Melle? Of wil je eens op een andere manier in contact komen met museumobjecten? Heb je zin in gezellige en leerrijke ontmoetingen? Dan zijn de museumworkshops die in februari van start gaan misschien wel iets voor jou!

Dit jaar wordt het Museum, Archief en Documentatiecentrum (MAD) in Melle ‘een gemeenschapsmuseum’ : een ruimte waar organisaties terechtkunnen om hun werking een nieuwe insteek te geven. Hét succesverhaal van het gemeenschapsmuseum is het traject “Ingemaakt Erfgoed”, waarbij patiënten van PC KARUS op de zolder van het museum aan de slag gaan met voorwerpen uit de tijd van toen. De voorwerpen roepen herinneringen op waarrond de patiënten hun verhaal doen. Deze verhalen worden in inmaakpotten gestopt, waar iedereen ze kan beluisteren via de plantenkar voor het museum.

Erfgoed Viersprong  begeleidt begin 2019, samen met het psychiatrisch centrum KARUS, het  MAD en FARO, een nieuwe groep van een 8-tal personen in het maken van een persoonlijk verhaal. Nieuw is dat de deelnemers verschillende digitale tools zullen ontdekken om een verhaal te vertellen aan de hand van objecten uit het museum.

De workshops staan vanaf dit jaar ook open voor geïnteresseerde inwoners van ons werkingsgebied. Deelname is GRATIS, maar we verwachten wel dat je aan zo veel mogelijk sessies meedoet.

Benieuwd naar de workshop?

Contacteer Ans Van de Cotte via ans.vandecotte@4sprong.be of 09 362 87 19.

De workshops vinden plaats op dinsdagen 5, 12, 19, 26 februari en 5 maart 2019, telkens van 10 uur tot 12 uur in het museum.

Funerair erfgoed

Tijdens deze intieme wandeling op een sfeervol verlicht kerkhof leert u met andere ogen naar de oude graven kijken. Ontdek de vele afbeeldingen. Handen, harten, palmtakken, allen hebben ze een betekenis die vaak niet meer gekend is. Samen met gids Lucien De Smet zoeken we naar de symboliek achter de afbeeldingen. Want elk graf heeft wel een eigen verhaal te vertellen.

Deze activiteit kadert in het project ‘Reveil’. Op 1 november worden overal in Vlaanderen begraafplaatsen en kerkhoven ondergedompeld in een warme gloed van ingetogen muziek, poëzie en lokale levensverhalen. Zo is  een Reveil een eerbetoon aan de wortels van elke gemeente.

Stinkend rijk

In de kerk van Moortsele, onder het tapijt, liggen prachtige grafstenen bewaard. Het was een voorrecht van rijken en notabelen om in de kerk begraven te worden, zo dicht mogelijk bij God. Gewone stervelingen kregen een plaatsje buiten, in de hof van de kerk of kerkhof. Na verloop van tijd begonnen de dekstenen wat te verzakken en sloten ze niet meer mooi af, wat voor een stank zorgde in de kerk. En die stank was de schuld van de rijke stinkerds. Met het verbod op begraven in de kerk door het decreet van keizer Jozef II in 1784 werden ook de rijken op het kerkhof begraven. Maar dan nog zien we dat zij de ‘beste’ plaatsen innemen, zo dicht mogelijk bij het koor. Ook in Moortsele vinden we de burgemeester, koster en schoolmeester juist achter het koor.

Vrijwilligers gezocht!

IOED Viersprong heeft als opdracht te werken rond bouwkundig, archeologisch en landschappelijk erfgoed. Ook funerair erfgoed hoort daar bij. Het decreet van 2004 op de begraafplaatsen en lijkbezoring stipuleert dat elke gemeente voor elke begraafplaats en kerkhof op haar grondgebied een lijst van lokaal waardevolle graven moet hebben. Volgend jaar start de IOED met een traject om voor alle gemeenten de stand van zaken in kaart te brengen en waar nodig, de inventaris op te maken of verder aan te vullen.

Hiervoor zijn we op zoek naar vrijwilligers. Na de wandeling goesting gekregen om graven te inventariseren? Gemotiveerd om je verder te verdiepen in de iconografie op graven? Meld je aan en wij houden je op de hoogte als het traject in het voorjaar van 2019 van start gaat. Kan je niet aanwezig zijn op de wandeling maar heb je toch interesse? Laat ons iets weten op sofie.moeykens@4sprong.be of 0471/88 39 04

Op zondag 21 oktober 2018 werd onder een stralend herfstzonnetje de (her)opening van de Sint-Agathawegel gevierd. Werkgroep Trage Wegen organiseerde op de Dag van de Trage Wegen een bubbelwandeling. Samen met zo’n 150 wandelaars werd vastgesteld dat de oude buurtweg een eigen naambordje heeft gekregen en dat het pad weer open gemaakt is.

Oorsprong

Op de plaats waar vandaag de boerderij in de Gravelos staat, stond eertijds het verdwenen kasteel van Moortsele. Veel is over dit kasteel in historische bronnen niet terug te vinden. Op de Villaretkaart  (1745-1748) zien we het ‘kasteel’ afgebeeld als twee gebouwen binnen een U-vormige omwalling. De kasteelsite is perfect bereikbaar via de Kloosterstraat maar op het kasteel vonden ze een eigen toegangsweg blijkbaar veel chiquer. Men legt een nieuwe toegangsweg aan, een beboomde dreef loodrecht op het kasteel vertrekkende vanuit de Vijverstraat. Deze dreef zal later de huidige Agathawegel worden. Deze kaarsrechte weg vormde een belangrijke vista op het kasteel. Deze zichtas werd nog eens ondersteund door de bomen erlangs.

Ferrariskaart (1771-1778)

30 jaar later zien we op de Ferrariskaart dat de kasteelsite vergroot is tot een dubbele omwalde site. Op het volledige omwalde opperhof staat één gebouw (wellicht het woonhuis). Ervoor zien we het neerhof met een open omwalling, met heel wat gebouwen: stallingen, schuren en dienstwoningen. Achter de kasteelsite is een nieuwe beboomde dreef aangeplant.

Atlas der buurtwegen (1843-1845)

De Sint-Agathawegel is op deze kaart niet langer een private weg maar een publieke buurtweg geworden. Door het doortrekken van deze sentier rondom de kasteelsite, werd een doorsteek naar de achtergelegen wijk Uilhoek en verder naar Landskouter voorzien.

Sint-Agatha

Wie is nu die Italiaanse heilige naar wie de weg vernoemd is? Agatha werd geboren in Catania (Sicilië, Italië) als dochter van welvarende christelijke ouders. Omdat ze niet wou ingaan op de avances van landvoogd Quintianus, werd ze gemarteld, haar borsten afgesneden en over heel haar lichaam verminkt. Ze stierf op 5 februari 251. Ze wordt vandaag aangeroepen telkens vulkaan  Etna begint te rommelen. Ze wordt ook aanbeden bij brandgevaar, tegen brandwonden en borstkanker.

Sint-Agatha is de patroonheilige van de kerk van Landskouter, welke door de verlening van het pad midden 19de eeuw te voet makkelijker bereikbaar werd.